- χρυσοχοΐα
- Η λέξη αρχικά σήμαινε την κατεργασία του χρυσού για την κατασκευή διαφόρων αντικειμένων. Η έλλειψη όμως και η ακρίβεια του πολύτιμου αυτού μετάλλου ανάγκασαν τους τεχνίτες να επιδοθούν και στην κατεργασία του ασημιού, στις αρχές μάλιστα του 19ου αι. η ανακάλυψη της γαλβανοπλαστικής επέκτεινε το πεδίο της χ. και στο επαργυρωμένο μέταλλο. Έως τον Μεσαίωνα, η λέξη χ. σήμαινε το σύνολο των αντικειμένων από πολύτιμα μέταλλα, αργότερα δε έγινε διάκριση ανάμεσα στους χρυσοχόους και στους κοσμηματοπώλες.
Η χ. ήταν γνωστή ως τέχνη ήδη από τα αρχαιότατα χρόνια, μια και η ανακάλυψη του χρυσού ήταν ίσως σύγχρονη με την ανακάλυψη του χαλκού. Το ασήμι εμφανίστηκε αργότερα, μαζί με τον σίδηρο. Bρέθηκαν αμέτρητα έργα χ. διαφόρων πολιτισμών, η χρονολογία των οποίων ανάγεται σε 20 αι. πριν από τον σημερινό (αιγυπτιακά, μυκηναϊκά, ασσυριακά, μηδικά, ετρουσκικά). Έτσι, ο Όμηρος περιγράφει στην Ιλιάδα την πανοπλία του Αγαμέμνονα, την ασπίδα του Αχιλλέα, το κύπελλο του Νέστορα κ.ά. χρυσά αντικείμενα. Οι τάφοι των Μυκηνών στην Αργολίδα περιείχαν διαδήματα, ενώ σε τάφο βρέθηκε ασημένιο κεφάλι βοδιού με χρυσά κέρατα. Οι Ρωμαίοι επίσης είχαν μεγάλη προτίμηση στη χ., κυρίως κατά την περίοδο της αυτοκρατορίας, απότομη όμως μεταβολή σημειώθηκε από την εποχή των βαρβαρικών επιδρομών. Ο πολιτισμένος κόσμος μετατοπίστηκε από τη Ρώμη στο Βυζάντιο, όπου θα δεχόταν έντονη την αραβική επίδραση. Επίσης στη Γαλατία βρέθηκαν χρυσά αντικείμενα μεγάλης αξίας μέσα σε τάφους.
Η έλευση του χριστιανισμού εξασφάλισε στα αβαεία και στα μοναστήρια το μονοπώλιο των χρυσών κατασκευών (λειτουργικά σκεύη και ιερατικά κοσμήματα). Η τάξη των αστών, που έκανε την εμφάνισή της γύρω στα τέλη του 12ου αι., συνετέλεσε στη δημιουργία πραγματικής λαϊκής χ.· τότε οι χρυσοχόοι ενώθηκαν σε συντεχνίες με αυστηρούς κανονισμούς.
Σημαντική εποχή για τη χ. ήταν ο 16ος αι. Σε αυτό συνετέλεσε η άφιξη πολύτιμων μετάλλων μετά την ανακάλυψη των δυτικών Ινδιών, οπότε η πολυτέλεια και η επιτήδευση διαδόθηκαν από την Ιταλία και στην Αυλή της Γαλλίας, όπου γεννήθηκε ο αναγεννησιακός ρυθμός. Οι εύποροι έφτασαν στο σημείο να κατασκευάζουν έπιπλα από ατόφιο ασήμι (τραπέζια, καρέκλες κλπ.), ώστε να αναγκάσουν τον βασιλιά να υπογράψει διάταγμα που να περιορίζει τον αριθμό και κυρίως το βάρος των ασημένιων αντικειμένων.
Ο 18ος αι. ήταν ο κατεξοχήν αιώνας της γαλλικής χ., ώστε οι περισσότεροι από τους ξένους μονάρχες απευθύνονταν σε Γάλλους χρυσοχόους για τις εργασίες τους. Η ανακάλυψη της ατμομηχανής έφερε μεγάλες μεταβολές στην τεχνική της χ., γιατί αντικατέστησε την εργασία του χεριού με τη μηχανική εργασία. Το 1840 η ανακάλυψη της γαλβανοπλαστικής επαργύρωσης στην Αγγλία και στη Γαλλία διεύρυνε το πεδίο της χ., την οποία κατέστησε προσιτή και σε τάξεις μέτριας οικονομικής θέσης. Την εποχή αυτή κυριαρχεί η απομίμηση. Οι χρυσοχόοι δεν δημιουργούν πλέον· μιμούνται λίγο πολύ τους ρυθμούς περασμένων εποχών.
* * *η, ΝΜΑ [χρυσοχόος]η τέχνη τού χρυσοχόου, η κατεργασία τού χρυσού και άλλων πολύτιμων μετάλλων.
Dictionary of Greek. 2013.